Φιλοξενούμενος του Δήμου Αγρινίου ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών

Θ. Βαλτινός: «Μήπως οι κρίσεις της γλώσσας υποκρύπτουν κρίσεις αβεβαιότητας του ελληνισμού;»

Γ. Παπαναστασίου: «Τιμή για το Αγρίνιο η επίσκεψη του Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών».

Ομιλία με θέμα «Για τη γλώσσα πάλι» παρέθεσε ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών κ. Θ. Βαλτινός, στο πλαίσιο της επίσκεψης που πραγματοποιεί στο Αγρίνιο, φιλοξενούμενος του Δήμου.

Στην ομιλία του ο Πρόεδρος της Ακαδημίας, με σημείο εκκίνησης πραγματικές ή πλασματικές επιστολές σε μεγάλη αθηναϊκή εφημερίδα για τη σύγχρονη χρήση της νέας ελληνικής, τις «ελληνικούρες», όπως είπε, στον δημόσιο λόγο και την άτυπη επαναφορά της καθαρεύουσας, διέτρεξε βασικούς σταθμούς και κρίσεις στην Ιστορία της γλώσσας μας, από τα Ευαγγελικά και τα αιματηρά Ορεστειακά των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι την καθιέρωση της δημοτικής και τις σημερινές «κρίσεις», τις συζητήσεις για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στα σχολεία και την επαναφορά της καθαρεύουσας.

«Για τα περασμένα είμαστε ψύχραιμα κριτικοί, άλλωστε η ίδια η γλώσσα έχει αφαιρέσει τις αφορμές για τη μεγάλη διαμάχη» τόνισε λέγοντας ότι η γλώσσα μας περιλαμβάνει και τον Σολωμό και τον Μακρυγιάννη από τη μια και τον Κάλβο, τον Παπαδιαμάντη και τον Καβάφη από την άλλη.

«Είμαστε εξίσου ψύχραιμοι και κριτικοί για την εποχή μας;» αναρωτήθηκε και έθεσε το επιπρόσθετο ερώτημα:

«Αν πατρίδα μας, αν κόσμος μας είναι η γλώσσα, μήπως αυτό που εισπράττουμε ως κρίση της γλώσσας είναι κρίση της πατρίδας, κρίση του κόσμου μας; Μήπως οι κρίσεις της γλώσσας υποκρύπτουν κρίσεις αβεβαιότητας του ελληνισμού;»

Πέρασε στη συνέχεια στη συνάντηση της γλώσσας με τη λογοτεχνία και αναφέρθηκε στις δυνατότητες αναγνώρισης που προσφέρουν οι γλώσσες, ανάλογα με τη εμβέλειά τους, μικρές και μεγάλες, στους τεχνίτες του λόγου:

«Οι πιέσεις που μπορεί να ασκήσει μια γλώσσα είναι ευθέως ανάλογες με τον όγκο της, με το γενικότερο επίπεδο ανάπτυξης που αυτή εκφράζει ακόμη και με την οικονομική ευρωστία που τη στηρίζει. Η ελληνική γλώσσα είναι πολύ μικρή από κάθε άποψη. Μιλιέται από δέκα εκατομμύρια ανθρώπους. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι και θεωρείται μεγάλος στον ελληνόφωνο κόσμο αλλά πέρα από τα σύνορα αυτού του κόσμου ως συγγραφέας είναι ανύπαρκτος. Η γλώσσα μας δεν μπορεί να ασκήσει πιέσεις, μπορεί ωστόσο να αμυνθεί. Για το σκοπό αυτό διαθέτει ένα ισχυρότατο όπλο το οποίο πρέπει να μάθει και να αποφασίσει να χρησιμοποιεί. Το όπλο αυτό είναι η πολύ μεγάλη ιστορία της. Η ανθρώπινη σκέψη, η ανθρώπινη ευαισθησία έχουν οριοθετηθεί με τα δικά της μέτρα. Αυτά τα μέτρα εξακολουθούν να ισχύουν και κανείς δεν μπορεί να της τα αφαιρέσει ποτέ. Πρόκειται για τη γλώσσα κιβωτό του πολιτισμού μας αλλά κυρίως δημιουργό του πολιτισμού», υπογράμμισε, «γιατί μια έκφραση του προσώπου μας είναι και αυτή».

« Σε πενήντα χρόνια όλο αυτό το πάθος που οι Έλληνες συγγραφείς προσπαθούν να περάσουν στα γραπτά τους τι θα γίνει; Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι δυσοίωνες προοπτικές;» αναρωτήθηκε.

«Εμείς τι κάνουμε; Έχουμε συνειδητοποιήσει τον επικείμενο γλωσσικό μαρασμό μας και, αν ναι, πώς μεθοδεύουμε και προς τα πού κατευθύνονται οι αντιδράσεις μας;» .

Στο χαιρετισμό- καλωσόρισμα που απηύθυνε ο Δήμαρχος Αγρινίου κ Γ. Παπαναστασίου, χαρακτήρισε τον Πρόεδρο της Ακαδημίας εμπειροτέχνη της γλώσσας, που επιλέγει την αυστηρότητα του λόγου και τη γοητεία της σιωπής, αποφεύγοντας, με επιμονή και απολύτως συνειδητά, τις γενικεύσεις, τις ευρυγώνιες, στρογγυλωμένες «συνθέσεις».

Ακολουθεί η ομιλία του κ. Παπαναστασίου:     

 

«Απέναντι σε έναν «εμπειροτέχνη της γλώσσας», απέναντι σε έναν από τους κορυφαίους εν ζωή Έλληνες συγγραφείς, Απέναντι στον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών, του κορυφαίου πνευματικού Ιδρύματος της χώρας, έναν Πρόεδρο αλλιώτικο από τους άλλους, μιας και προτιμά, ακόμα και ενώπιον των «Σοφών», να αποδίδει τιμή στις ουσιαστικά αγράμματες γιαγιά του, Μάρθα, και θειά του Σταυρούλα που τα δύσκολα παιδικά χρόνια στην ορεινή Κυνουρία του έμαθαν την «αυστηρότητα του λόγου» και τη «γοητεία της σιωπής». Απέναντι σε αυτόν που επιλέγει τη Λιτότητα από το Περιττό και το Αβέβαιο, αποφεύγοντας με επιμονή και απολύτως συνειδητά τις γενικεύσεις, τις ευρυγώνιες, στρογγυλωμένες «συνθέσεις». Απέναντι στο λογοτέχνη που αφήνει τα πράγματα να μιλιούνται από μόνα τους, συνδυάζοντας και μεστώνοντας, με Ένστικτο και Καρτερία, την αφήγηση του Μακρυγιάννη και του Παπαδιαμάντη, τις ρίζες του νεοελληνικού πεζού λόγου, τον προφορικό λόγο των απλών ανθρώπων της υπαίθρου, το δημοτικό τραγούδι και τους ανώνυμους παραμυθάδες, τα μοιρολόγια με τα εκκλησιαστικά κείμενα και την Παράδοση. Απέναντι σ αυτόν που ζει μαζί με μια κουμαριά, τις δάφνες, τη μυρτιά και τα κοτσύφια σε έξι δεκάδες μέτρα σπίτι μα μ’ αρκετές χιλιάδες μέτρα ουρανό. Απέναντι στο συγγραφέα που δεν κάνει παρέα με συγγραφείς γιατί, ως εκπρόσωποι μιας κουτσής κουλτούρας, νομίζουν ότι είναι το κέντρο της γης. -«και για σκέψου να ναι γύρω από ένα τραπέζι τρεις συγγραφείς. Θα είναι σαν να έχει η γη τρία κέντρα»- αλλά του οποίου ο καλύτερος φίλος είναι ένας αγρότης που συνεχώς «Ψάχνει κι Aυτομορφώνεται». Απέναντι στον Ακαδημαϊκό που δεν φρόντισε να διασφαλίσει τίποτα. Έστω μια σύνταξη. Και, κατά πως λέει, στάθηκε τυχερός, γιατί, αν δεν ήταν η Ακαδημία Αθηνών, θα είχε άθλια γεράματα. Απέναντι σ’ αυτόν που αγωνιά, μέσα σε μια κρίση χειρότερη από τις άλλες, «γιατί δεν μπορείς να την ορίσεις εύκολα», για ηγεσίες ευθύνης, αντίδοτα στους κάθε μορφής λαϊκισμούς, όλων αυτών που δεν έχουν την ψυχραιμία να δουν «ότι τα καρβέλια έγιναν στραβά και από τις δυο πλευρές». Απέναντι στην προσωποποίηση του ζωντανού μέτρου, τα λόγια πρέπει να αποδώσουν την Ουσία και το Συναίσθημα, τον Πυρήνα των Πραγμάτων. Οι λέξεις να μην χάσουν το Νόημα. Πολύ περισσότερο όταν, όπως συνηθίζει να λέει, «οι λέξεις είναι επικίνδυνες, είναι μαχαίρια, πρέπει να προσέχεις πώς τις χρησιμοποιείς». Γι’ αυτό κι εγώ, γι’ αυτό κι εμείς, Κύριε Πρόεδρε σας λέμε μέσα από την καρδία μας, ότι είναι ΤΙΜΗ και ΧΑΡΑ μας που σήμερα είστε ΔΙΠΛΑ μας. Καλώς ορίσατε και σας Ευχαριστούμε».

Στην εκδήλωση παρέστη ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας κ. Απ. Κατσιφάρας, Αντιδήμαρχοι, εκπρόσωποι φορέων και απλοί πολίτες που είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με τον Πρόεδρο της Ακαδημίας για τη γλώσσα.

Ακολουθεί video για τον Θ. Βαλτινό: