«Αγάθη και «Σταφνακάρι» στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά

Στην εγγραφή δεκαέξι (16) νέων στοιχείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, στο οποίο περιέχονται από σήμερα το αιτωλικιώτικο πανηγύρι της Αγίας Αγάθης, και το Ψάρεμα με σταφνοκάρι προχώρησε με απόφασή της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη, όπως ανακοίνωσε σήμερα το ΥΠΠΟΑ

 «Τα 16 στοιχεία που εγγράφονται σήμερα στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας παρατήρησε η αποτυπώνουν πυκνές πτυχές της λαϊκής έκφρασης και δημιουργικότητας των  Ελλήνων, είτε αφορούν τη μουσική και το χορό, είτε τεχνογνωσίες και παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας οι οποίες προάγουν την αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων. Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά είναι η συλλογική μας ταυτότητα. Στην Ελλάδα, από το 2008 μέχρι σήμερα, έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο 39 στοιχεία. Η εγγραφή, σήμερα, 16 ακόμη στοιχείων, αποδεικνύει τη σημασία που δίνουμε στην προστασία των προφορικών παραδόσεων και εκφράσεων, στις κοινωνικές πρακτικές και εορταστικές εκδηλώσεις, στις γνώσεις που αφορούν στη φύση, στην τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία. Σε όλα εκείνα τα στοιχεία, που συνθέτουν την ελληνική λαϊκή παράδοση και την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά.

Εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συγχαρητήριά στις κοινότητες των ανθρώπων που ασκούν αυτά τα στοιχεία της κληρονομιάς και φρόντισαν, με ιδιαίτερη επιμέλεια και αγάπη, την αποτύπωσή τους και την εγγραφή τους στο Εθνικό Ευρετήριο της Ελλάδας. Θα είμαστε στο πλάι τους για τον περαιτέρω σχεδιασμό πολιτικών για τη διαφύλαξή τους».

Το ΥΠΠΟΑ, μέσω της καθ’ ύλην αρμόδιας Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εφαρμόζει στην Ελλάδα τη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, UNESCO 2003.

Στο πλαίσιο της  Σύμβασης, η Ελλάδα δημιούργησε και εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο οποίο οι κοινότητες φορέων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν τη δυνατότητα να αναδείξουν τα στοιχεία που οι ίδιες θεωρούν σημαντικά για την ταυτότητά τους.  Η εγγραφή τους στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας αποτελεί το πρώτο και καθοριστικό βήμα για τον σχεδιασμό πολιτικών για τη διαφύλαξη, της κάθε μιας από αυτές τις πολιτισμικές εκφράσεις, και τη μετάδοσή της στις νεότερες γενιές. Ο σχεδιασμός είναι συμμετοχικός. Δηλαδή, είναι μια διαδικασία διαλόγου μεταξύ διοίκησης, επιστημονικής κοινότητας και, κυρίως, των ίδιων των ομάδων, συλλόγων και κοινοτήτων των ανθρώπων που ασκούν αυτές τις πολιτισμικές εκφράσεις, τα στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς τους.

Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή  κατά τη συνεδρίασή της, που πραγματοποιήθηκε στις 3/7/2020 εισηγήθηκε την εγγραφή των δεκαέξι αυτών στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, μεταξύ των οποίων βρίσκονται, και δύο πολιτισμικά στοιχεία της Αιτωλοακαρνανίας: το πανηγύρι της Αγίας Αγάθης και το Ψάρεμα με σταφνοκάρι, στο Αιτωλικό.

Το Πανηγύρι της Αγίας Αγάθης, στο Αιτωλικό.

Είναι ένα Πανηγύρι που συνδέεται με τη μνήμη της απελευθέρωσης του Αιτωλικού. Διαρκεί πέντε ημέρες με ολονύχτια γλέντια και καθημερινές εκδηλώσεις αναπαραστατικού χαρακτήρα της επανάστασης του 1821. Στις 23 Αυγούστου αρματωμένοι και καβαλαραίοι παρελαύνουν σε Αιτωλικό και Σταμνά, καταλήγοντας σε ολονύκτιο γλέντι με συνοδεία Ρομά οργανοπαιχτών.

Το ψάρεμα με σταφνοκάρι, στο Αιτωλικό.

Είναι μια τεχνική ψαρέματος κατά την οποία χρησιμοποιείται παραδοσιακό είδος βάρκας (πριάρι), που πλέει στα ρηχά εξοπιλισμένο με μια κατασκευή σαν ομπρέλα που φέρει δίχτυ στο κατώτερο μέρος της, ώστε να γίνεται η αλίευση. Η συγκεκριμένη τεχνογνωσία ψαρέματος, που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, σήμερα μπορεί να διαφυλαχθεί ως παράγοντας βιώσιμης διαχείρισης του ευαίσθητου οικοσυστήματος της λιμνοθάλασσας, αλλά και ως στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέεται άμεσα με την πλούσια αλιευτική παράδοση της περιοχής.

Εγγράφηκαν επίσης: Οι Γενίτσαροι και Μπούλες της Νάουσας.  Η Λαϊκή Κιθάρα που πρωταγωνίστησε στον χώρο του αστικού λαϊκού τραγουδιού από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η Παναγία η Μεσοσπορίτισσα στην Ελευσίνα. Οι πρακτικές διαχείρισης του Νερού στο Οροπέδιο Λασιθίου Κρήτης. Η τεχνογνωσία των αντλητικών ανεμόμυλων στο Οροπέδιο Λασιθίου Κρήτης. Οι Φακές Εγκλουβής της Λευκάδας που καλλιεργόνται στο «Βουνί Λευκάδας». Το Πορσάνικο Μαχαίρι Λευκάδας, μια ιδιαίτερη τεχνοτροπία μαχαιροποιίας που αναπτύχθηκε από τους Ενετούς 1684-1789, στο νησί της Λευκάδας. Τα Αργκουτσάρια στην Κλεισούρα Καστοριάς, που αποτελεί ευετηριακό έθιμο και πραγματοποιείται την ημέρα της Πρωτοχρονιάς. Η Τυροκομία της Λήμνου και ιδιαίτερα το Μελίχλωρο ή Μελίπαστο τυρί, που παρασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα. Η αγχιαλίτικη παράδοση καλλιέργειας του αμπελιού από την Αγχίαλο ανατολικής Ρωμυλίας στη Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας, που συνεχίζει ο  Οινοποιητικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Νέας Αγχιάλου, «H ΔΗΜΗΤΡΑ». Η καλλιέργεια και επεξεργασία των ανατολικών καπνών (Μακεδονία, Θράκη). Το Ολυμπίτικο Γλέντι της Κάρπαθου. Η Μεταφορά του Άη Γιώργη από τα Άνω στα Κάτω Δολιανά Αρκαδίας και αντίστροφα, και τέλος η Κεραμική Παράδοση της οικογένειας Κουρτζή.

Η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ξεκινά κάθε Ιανουάριο, σύμφωνα με ορισμένο χρονοδιάγραμμα, την ετήσια διαδικασία, με τη δημόσια πρόσκληση την οποία  απευθύνει για τον  εμπλουτισμό του Εθνικού Ευρετηρίου.  Τα Δελτία,  η εγγραφή των οποίων ανακοινώνεται σήμερα, υποβλήθηκαν το 2019. Έτυχαν συστηματικής επεξεργασίας από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003) και, φυσικά, τις ίδιες τις κοινότητες φορέων.