Αντίσταση στις αλλαγές και ψηφιακή καθυστέρηση

Η άυλη συνταγογράφηση, που υλοποιήθηκε μέσα στην πανδημία, ήταν επιτυχία του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη που την πραγματοποίησε και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που τον επέλεξε για τη θέση. Ποιο σημαντικό όμως είναι να αντιληφθούμε γιατί κατάφεραν να το κάνουν γρήγορα. Επειδή η εφαρμογή ήταν έτοιμη αλλά λειτουργούσε στρεβλά. Οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να πάνε στο ασφαλιστικό ταμείο ή τον γιατρό, να τυπώσουν σε χαρτί τις συνταγές και μετά να πάνε στο φαρμακείο να εκτελεστούν. Αυτό που έλειπε ήταν η συμπληρωματική εφαρμογή αποστολής των συνταγών με email ή sms στα κινητά. Γι’ αυτό έγινε γρήγορα.

Κάτι ανάλογο συνέβη και στην περίπτωση των πιστοποιητικών που οι πολίτες λαμβάνουν πλέον ηλεκτρονικά χωρίς επισκέψεις και ουρές σε δήμους κι άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Τα ληξιαρχεία, οι δημοτικές υπηρεσίες κ.λπ. είχαν ήδη τις πληροφορίες σε ψηφιακά αρχεία. Αυτό που έλειπε ήταν η διασύνδεση και επικοινωνία των αρχείων αυτών μεταξύ τους και η σημερινή κυβέρνηση το έκανε γρήγορα επειδή εξαιτίας της πανδημίας δεν υπήρχε αντίσταση στις αλλαγές. Κανονικά, δηλαδή χωρίς πανδημία, οι αξιωματούχοι θα προέβαλαν μακρύ κατάλογο αντιρρήσεων. Θα σκαρφίζονταν πολλούς λόγους, κόστους, ασφάλειας, εμπιστευτικότητας, εθνικής καταστροφής για να μη γίνουν απλές αλλαγές. Να χρειάζονται δύο υπογραφές και πέντε σφραγίδες για κάθε πιστοποιητικό.

Ωστόσο, η αντίσταση στην αλλαγή, εμφανίζεται σε πολλούς τομείς. Εξαιρετικό παράδειγμα τα λεγόμενα Μεγάλα (ή μαζικά) Δεδομένα (big data), δηλαδή τα στοιχεία που παράγουν υπολογιστές και συσκευές που χρησιμοποιούμε. Η Apple, η Google, για παράδειγμα έχουν στοιχεία για το πότε και σε ποιους δρόμους κυκλοφορούμε έχοντας κινητό. Εχουν ακριβή στοιχεία κυκλοφορίας. Με το ηλεκτρονικό εισιτήριο, οι εταιρείες συγκοινωνιών γνωρίζουν ποιες ώρες, πόσοι επιβάτες, ακολουθούν ποια διαδρομή. Τα ασφαλιστικά ταμεία γνωρίζουν με ακρίβεια ποια φάρμακα καταναλώνουν οι άνθρωποι στην Αττική ή την Κρήτη και συνεπώς τις ασθένειες που πάσχουν. Τα social media έχουν στοιχεία για τη συμπεριφορά και την κατανάλωση ανθρώπων. Υπολογιστές, κινητά, αισθητήρες και δισεκατομμύρια συσκευές συνδεδεμένες με το Διαδίκτυο εκπέμπουν σήματα με πληροφορίες. Η ανάλυση και η αξιοποίησή τους δημιουργεί χρήσιμες εφαρμογές που διευκολύνουν την κυκλοφορία, ενδεχομένως θα συμβάλλουν στη διεύθυνση οχημάτων χωρίς οδηγούς, σε εφαρμογές που αφορούν τη διατροφή, την υγεία, τη διασκέδαση, τις επενδύσεις. Απεριόριστος είναι ο αριθμός των δραστηριοτήτων, εταιρειών, θέσεων εργασίας που μπορούν να δημιουργηθούν από την επεξεργασία, ανάλυση, αξιοποίηση μαζικών δεδομένων που παράγουν συσκευές. Κι όμως η αντίληψη που κυριαρχεί στις κρατικές εταιρείες, το Δημόσιο με τη στενή και την ευρεία έννοια, είναι ότι τα δεδομένα αποτελούν περιουσία και δεν μπορούν να διατεθούν σε κάθε ενδιαφερόμενο. Το επιχείρημα είναι ότι η παραγωγή δεδομένων έχει κόστος. Πλήρωσε π.χ. η εταιρεία για το σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου, γιατί να παραχωρήσει δωρεάν τα δεδομένα που παράγει; Δεκτό, ας τα αξιοποιήσει. Να προσαρμόζει τα δρομολόγια στις προτιμήσεις του κοινού όπως προκύπτουν από τα δεδομένα και να πωλήσει στοιχεία εφόσον έχουν αξία. Στην πράξη τίποτα από τα δύο δεν συμβαίνει. Οι περισσότεροι δεν έχουν διάθεση να αλλάξουν συνήθειες, ωράρια, άδειες, προμηθευτές, αμοιβές για να εξυπηρετηθεί το κοινό.

Ο καθηγητής Ψυχολογίας Σαούλ Ορεγκ αποδίδει την αντίσταση στις αλλαγές σε τέσσερις παράγοντες. Την αναζήτηση (επιθυμία) ρουτίνας, τη συναισθηματική αντίδραση στις επιβαλλόμενες αλλαγές, τη γνωστική ακαμψία, και τη βραχυπρόθεσμη οπτική. Γι’ αυτό όλοι μαζί αντιστέκονται. Σε κάθε αλλαγή.

ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

https://www.kathimerini.gr/