Ένωση Αγρινίου: Προοπτικές «ολικής επαναφοράς» της αμπελοκαλλιέργειας

Ολοκληρωμένη πρόταση από την Ένωση Αγρινίου για την ανάπτυξη της αμπελοκαλλιέργειας στη γη του Οινέα και του Στάφυλου, στην Αιτωλοακαρνανία. Όσα ειπώθηκαν στο 6ο Συμπόσιο Μάρκετινγκ Τροφίμων και Ποτών για τη Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα.

«Αν υπάρχει μία περιοχή σε ολόκληρο τον πλανήτη όπου αξίζει κανείς να επενδύσει στο αμπέλι και στον οίνο, αυτή είναι η γη του βασιλιά του κρασιού, που ζητά, επιτέλους, να επιστρέψει στο θρόνο του. Είναι η γη του Οινέα. Το πρώτο κρασί (οίνος κεκραμένος με νερό του Αχελώου) φτιάχτηκε εδώ. Ίσως να μπορούμε σήμερα να φτιάξουμε το καλύτερο. Αξίζει το κόπο να το προσπαθήσουμε…».

Με τα λόγια αυτά ο υπεύθυνος επικοινωνίας του Α. Σ. Ένωση Αγρινίου κ. Φώτης Μπερίκος, εκπροσωπώντας τον πρόεδρο του Συνεταιρισμού κ. Θωμά Κουτσουπιά, ο οποίος και απουσίαζε στο εξωτερικό, κάλεσε τους θεσμικούς εκπροσώπους της Αιτωλοακαρνανίας, την Ακαδημαϊκή Κοινότητα και τον επιχειρηματικό κόσμο που συμμετείχε στο 6ο Συμπόσιο Μάρκετινγκ Τροφίμων και Ποτών για τη Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα, να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να διερευνήσουν τις πιθανότητες ουσιαστικής ανάπτυξης του πανίσχυρου άλλοτε στην περιοχή τομέα της αμπελουργίας.

Ο κ. Μπερίκος, αφού παρουσίασε τις επενδυτικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Ένωση Αγρινίου, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα ενεργειακά έργα και σε δράσεις και ερευνητικά προγράμματα για την πρωτογενή παραγωγή, μετέφερε την πρόταση του προέδρου της Ένωσης Αγρινίου κ. Θωμά Κουτσουπιά για την υλοποίηση ενός ανάλογου ερευνητικού προγράμματος, ώστε, με επιστημονικά κριτήρια και κατόπιν μελέτης και εφαρμογών, να διαπιστωθεί το εάν και κατά πόσο μπορεί να έχει μέλλον η αμπελοκαλλιέργεια στην Αιτωλοακαρνανία, σε ποιες περιοχές, ποιες ποικιλίες και με ποιες προϋποθέσεις. 

Όπως εξήγησε, με δεδομένες τις αλλαγές στο μικροκλίμα (που προέκυψαν από την κατασκευή των φραγμάτων και άλλων ανθρωπογενών παρεμβάσεων), με δεδομένες τις μεταβολές που επιφέρει η κλιματική αλλαγή και σε συνάρτηση με τα όσα ισχύουν στην παγκόσμια αγορά, θα πρέπει πριν από οποιαδήποτε κίνηση να υπάρξει σοβαρή μελέτη. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω σχετικών προγραμμάτων που υλοποιεί η Περιφέρεια Δ. Ε., σε συνεργασία με την Ένωση Αγρινίου, τους Δήμους, τις επιχειρήσεις και τους παραγωγούς που ήδη δραστηριοποιούνται στο χώρο.

Και αν πράγματι η έρευνα δείξει ότι υπάρχουν τα περιθώρια, στη βάση της μελέτης που θα εκπονηθεί, με συγκεκριμένη και ολοκληρωμένη πρόταση, μπορούμε μετά να απευθυνθούμε στο υπουργείο διεκδικώντας όχι μόνο τα δικαιώματα φύτευσης, αλλά και την ένταξη σε προγράμματα μεταποίησης, που θα καταστήσουν τη γη όπου γεννήθηκε το κρασί παγκόσμιο brand name και σημείο αναφοράς για την αμπελουργία.

Άλλωστε, η δύναμη του μύθου είναι από μόνη της ικανή για κάτι τέτοιο.

Ο μύθος… 

Ο Οινεύς (Οινέας) είναι αυτός που έδωσε το όνομά του στον οίνο, όταν ο δούλος του Στάφυλος του έδωσε τον καρπό ενός άγνωστου μέχρι τότε φυτού και του διηγήθηκε την παρατήρησή του: Ο Στάφυλος είχε επιφορτιστεί με την φροντίδα των κοπαδιών του Οινέα. Έβγαζε κάθε μέρα τις κατσίκες για βοσκή, πρόσεξε όμως ότι μια ξέκοβε απ’ το κοπάδι και απομακρύνονταν. Το περίεργο ήταν ότι επέστρεφε λίγο αργότερα και ήταν πάντα πιο ζωηρή. Με μέρα ο Στάφυλος ακολούθησε το ζώο και το είδε να τρώει τους άγνωστους καρπούς σε ένα αμπέλι. Μάζευσε μερικούς και τους πήγε στον βασιλιά του, εξιστορώντας του με κάθε λεπτομέρεια τα όσα είδε. Ο Οινέας έστυψε τον καρπό, ήπιε τον χυμό και… ξανάνιωσε! Έδωσε τότε το όνομά του στο χυμό και το όνομα του παρατηρητικού δούλου του στον καρπό.

Να σημειωθεί ότι το όνομα του Βασιλιά της Καλυδώνας έχει παγκοσμίως ταυτιστεί με τον οίνο (Οινεύς – Foivos – Βοίνος – wine = κρασί, δηλαδή κεκραμένος οίνος).

Το νερό που χρησιμοποιήθηκε για να ανακατεύσουν τον πρώτο οίνο ήταν ασφαλώς απ’ τον Αχελώο, γεγονός που υμνήθηκε απ’ τους ποιητές. 

Κατά μια άλλη εκδοχή ήταν ο παππούς του Οινέα, ο Βασιλιάς Ορεσθέας (= ο άνθρωπος του Βουνού) που είδε τη σκύλα του να γεννά ένα κούτσουρο. Μη έχοντας τι να το κάνει, διέταξε να το θάψουν. Το κούτσουρο όμως φύτρωσε και απ’ τη γη ξεπρόβαλε ένα κλήμα γεμάτο σταφύλια. Έτσι ο Ορεσθέας ονόμασε τον γιο του Φύτιο (απ’ το «φύω» που σημαίνει φυτρώνω) και ο εγγονός του, ο γιος του Φυτίου ονομάστηκε Οινεύς.

Μια τρίτη παραλλαγή του μύθου θέλει τον ίδιο το θεό του κρασιού, τον Διόνυσο να έρχεται στην Καλυδώνα και να διδάσκει τον Οινέα την καλλιέργεια της αμπέλου και την παρασκευή του κρασιού. Σύμφωνα μ’ αυτή την εκδοχή ο σκανδαλιάρης Διόνυσος είχε βάλει στο μάτι τη βασίλισσα Αλθαία. Ο Οινεύς, προκειμένου να του αποσπάσει τα μυστικά του κρασιού, …πήγε με τα νερά του και έκανε τα στραβά μάτια. Τους άφησε μάλιστα μόνους στα ανάκτορα και πήγε στην εξοχή να θυσιάσει. Λέγεται μάλιστα ότι η Δηιάνειρα δεν ήταν κόρη του Οινέα, αλλά του Διονύσου και της Αλθαίας. Θυμίζουμε ότι η Δηιάνειρα ήταν η σύζυγος του Ηρακλή.

Ο Οινέας πάντως δεν την ξεχώριζε απ’ τα άλλα παιδιά του, τον Μελέαγρο, τον Τοξέα, τον Θηυέα, τον Κλύμενο και τη Γόργη. Αργότερα ο Οινέας παντρεύτηκε την Περίβοια, την κόρη του Ιππόνοου και μαζί της απέκτησε τον Τυδέα. Αρχικά την Περίβοια την είχε πάρει σαν σκλάβα όταν νίκησε τον Ιππόνοο και κυρίευσε την Ώλενο. Φαίνεται όμως ότι την ερωτεύτηκε. Δεν ήταν όμως πάντα τόσο ευαίσθητος. Όταν ο γιος του Τοξέας αψήφησε την απαγόρευσή του και πήδησε πάνω από το φράχτη του αμπελώνα ή κατ’ άλλην εκδοχή πάνω απ΄ το όρυγμα, έξω απ’ τα τείχη της Καλυδώνας, ο Οινέας τον σκότωσε! Στα χρόνια εκείνα βέβαια το πήδημα είχε συμβολικό και μαγικό χαρακτήρα. Όποιος πηδούσε πάνω από ένα αντικείμενο, το κατακτούσε. Και τα αμπέλια ήταν ο πλούτος, ήταν η πραγματική δύναμη του Βασιλείου.

Στον Μελέαγρο άλλωστε, αμπέλια του έταξαν για να βγει στη μάχη και να σώσει το βασίλειο… Ο Οινέας πέθανε από τα χέρια των ανιψιών του, των γιων του αδελφού του Αγρίου που του έστησαν ενέδρα για να τον εκθρονίσουν. Ο εγγονός του Διομήδης μετέφερε το πτώμα του και το έθαψε στην Αργολίδα. Εκεί χτίστηκε προς τιμήν του η πόλη που φέρει το όνομά του, η Οινόη.

Ο μύθος του Οινέα ανήκει στην κατηγορία εκείνων που εξηγούν την προέλευση χρήσιμων αγαθών και προϊόντων ή τεχνικών ακόμη για τον άνθρωπο. Όλοι αυτοί οι μύθοι συμπυκνώνονται στην περίπτωση του Προμηθέα. Διασπόμενοι όμως, αποκτούν περισσότερο «μυθιστορηματικό» χαρακτήρα, υπό την έννοια της αφήγησης μυθιστορίας. Έτσι η Αθηνά λ.χ. χαρίζει την ελιά στην πόλη που την τίμησε παίρνοντας το όνομά της, η Δήμητρα μαθαίνει τον Τριπτόλεμο να καλλιεργεί το στάρι και ο Διόνυσος κάνει το δικό του θείο δώρο στον Οινέα.

…και η πραγματικότητα σήμερα

Και φαίνεται ότι πράγματι η αμπελοκαλλιέργεια αναπτύχθηκε τόσο στην περιοχή, που ο Όμηρος αποκαλεί τον κάμπο της περιοχής που σήμερα ονομάζουμε παραχελωΐτιδα, Οινιάδες ή «Οινόπεδον». Οι σημερινές Οινιάδες ήταν νησί την εποχή εκείνη στο σύμπλεγμα των Εχινάδων, οι προσχώσεις όμως απ’ τις φερτές ύλες του Αχελώου ένωσαν το νησί με τον κάμπο.

Όπως και να ‘χει, όλα μαρτυρούν ότι η πατρίδα του κρασιού είναι η Αιτωλία. Οινέας, Στάφυλος, Φύτιος, Οινιάδες… Ο μύθος συνεχίζεται με τον Όξυλο τον Αιτωλό και μια απ’ τις κόρες του ονόματι Άμπελος. Η παράδοση κρατάει αιώνες. Και ήταν τέτοια η ποιότητα του κρασιού, που ακόμη και ο Αλή Πασάς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, απ’ τα δικά μας τα μέρη έστελνε να του πάρουν κρασί. Εδώ γεννήθηκε και η Μαλαγουζιά, η τοπική ξακουστή ποικιλία.

Κι όμως! Η αμπελοκαλλιέργεια σχεδόν δεν υφίσταται πια στο νομό. Η Ελληνική πολιτεία έκρινε μάλιστα ότι δεν περισσεύουν δικαιώματα για τους Αιτωλοακαρνάνες αγρότες. Την ίδια στιγμή προσπαθεί να στηρίξει και να προβάλει το ελληνικό κρασί… μη κατανοώντας όμως την πραγματική δύναμη του μύθου του Οινέα. Ένας μύθος που από μόνος του είναι ικανός, αν συνδεθεί με την παραγωγή ασφαλώς, να ανταγωνιστεί ακόμη και τα πιο διάσημα Γαλλικά κρασιά, να κυριαρχήσει στις διεθνείς αγορές.

Ποιος δεν θα έπινε το αρίστης ποιότητας κρασί που παρήχθη… εκεί που αρχίζει η ιστορία του κρασιού; Καθημερινά καταναλώνονται, μόνο στην Ευρώπη, εκατοντάδες χιλιάδες φιάλες κρασιού. Εκατομμύρια άνθρωποι γνωρίζουν τις ευεργετικές του ιδιότητες και προτιμούν το καλό κρασί, το χιλιοτραγουδισμένο, από κάθε άλλο ποτό.

Για σκεφθείτε όλοι αυτοί να γνώριζαν και το μύθο του Οινέα, να είχαν ταυτόχρονα και την επιλογή αγοράς κρασιού από εκεί που ο Οινέας ήπιε το πρώτο ποτήρι! Απ’ την Καλυδώνα, το αρχαίο Βασίλειο που βρέθηκε και που μπορεί να το επισκεφθεί. Αν τον βοηθήσουμε να δει το μύθο να ζωντανεύει, έχουμε βαθιά την πεποίθηση πως θα θελήσει οπωσδήποτε να το κάνει… 

• Ακολουθεί συλλογή φωτογραφιών από το 6ο Συμπόσιο Μάρκετινγκ Τροφίμων και Ποτών, που διοργάνωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΜΒΑ Διοίκηση Επιχειρήσεων Τροφίμων» του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Αιτωλοακαρνάνων Επιχειρηματιών.