Χωρίς Μεσολόγγι; – Το Εθνικό χρέος, πού;
Πριν από ένα μήνα – την 20η Σεπτεμβρίου 2019 – συμπληρώθηκαν 192 χρόνια από της μεγάλης και ενδόξου ναυμαχίας που έλαβε χώρα την 20η Σεπτεμβρίου 1827, εκεί στον Όρμο του Ναυαρίνου.
Είναι γνωστό ότι εκείνη η ναυμαχία μεταξύ των τότε συμμαχικών στόλων των τριών μεγάλων δυνάμεων της εποχής – Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας – εναντίον του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην όλη έκβαση της Ελληνικής Επαναστάσεως και την απελευθέρωση του υπόδουλου Γένους μας από τον Τουρκικό ζυγό. Χαίρομαι να ακούω ότι σήμερα, έστω και ετεροχρονισμένα ένα μήνα μετά την επέτειο, προβάλλεται και τιμάται τούτο το γεγονός εκεί στην Πύλο της Μεσσηνίας. Οι νεοέλληνες, φρονώ ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ούτε να προσπερνάμε όσα μας θυμίζουν τις αξίες μας.
Πλέον τούτου, είναι γνωστό και ιστορικά βεβαιωμένο, ότι η ναυμαχία εκείνη εκδηλώθηκε εξ αφορμής του φιλελληνικού πνεύματος που είχε δημιουργηθεί και ξεσήκωσε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό το φιλελληνικό πνεύμα είχε την προεργασία και προϊστορία του. Μεγάλα γεγονότα και σπουδαίοι επαναστατικοί παράγοντες το είχαν προετοιμάσει, με πρωτουργούς τους λόγιους διανοητές από τις πέντε Σχολές του Μεσολογγίου. Είναι ευρέως γνωστό τούτο, αφού αυτοί ανέπτυξαν ισότιμες σχέσεις με τους Ευρωπαίους διανοητές στα «φιλολογικά σαλόνια». Εκεί μετέφεραν τον διατυπωμένο ιδεόκοσμο του Μεσολογγίου, ως συμπυκνωτή των ιδεολογημάτων του επαναστατημένου Ελληνικού Λαού. Ενέπνευσαν το χρέος Ελευθερίας των Ελλήνων, σε προσωπική σχέση, στα μεγάλα διανοητικά φόρα της πανευρώπης. Οι αυλές των Ευρωπαίων πνευματικών ηγετών της εποχής, του Γιόχαν Γκαίτε (Johann Wolfgang Goethe), του Βίκτορος Ουγκώ, (Victor Marie Vicomte Hugo), του Wilhelm, Γουλιέλμου Φον Müller, των Καθηγητών του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και πολλών άλλων, διηγούνται και προσέφεραν πολλά.
Τούτο το χρέος, ως προεργασία Λογίων, επισφραγίστηκε από το μεγαλούργημα της θυσίας του Μεσολογγίου, δια της ηρωικής Εξόδου. Έφερε έναν πανευρωπαϊκό συγκλονισμό. Βουλευτήρια, Ανακτορικές Αυλές, Πνευματικοί, Οικονομικοί και Καλλιτεχνικοί παράγοντες, ως και απλοϊκές λαϊκές συντεχνίες και ομάδες, συντάχτηκαν με έξαρση στο φιλελληνικό κίνημα. Γνωστά είναι τα φιλελληνικά Κομιτάτα. Πολλοί Λαοί και επιφανείς παράγοντες, κινήθηκαν και με πνεύμα θυσίας. Ο Κήπος των Ηρώων του Μεσολογγίου, διηγείται και επιβάλλει τη γνώση.
Παρά ταύτα, το έτος 1827 έδειχνε ότι η Επανάσταση αποτυγχάνει, αφού το Μεσολόγγι ήταν νεκρό πλέον, η ηπειρωτική Ελλάδα έδειχνε ότι περιερχόταν και πάλι στην Τουρκική κυριαρχία και τα Τουρκικά φουσάτα αλώνιζαν την Πελοπόννησο. Εκείνη ακριβώς την ώρα ήρθε το Ναυαρίνο. Με την ηρωική και ένδοξη εκείνη ναυμαχία των ενωμένων Ευρωπαϊκών δυνάμεων, υπό τον Άγγλο Ναύαρχο Κόδριγκτον, έδωσαν την τελική και επιτυχημένη εξέλιξη του φοβερού δράματος. Η Ελλάδα και ο Λαός της, ύστερα από τετρακόσια ολόκληρα χρόνια σκλαβιάς, πήρε το δρόμο προς την Ελευθερία, με ένα λαμπρό ξημέρωμα μια νέας ζωής.
Ο ηρωισμός των επαναστατημένων Ελλήνων και ο φωτοβόλος δαυλός την ώρα της Εξόδου και που ευτυχώς έλαμπε ακόμα, εξέθρεψαν τον αλαλαγμό του φιλελληνισμού. Βεβαίως και το ευνοϊκό κλίμα που είχε δημιουργήσει στους καταδυναστευμένους λαούς η Γαλλική Επανάσταση, οδήγησε τις τρεις μεγάλες συμμαχικές δυνάμεις για να αναλάβουν το εγχείρημα δια της ναυμαχίας αυτής. Τότε ακριβώς, διακηρύχτηκε το μήνυμα του Ελληνισμού, «Για μια Ελληνική πορεία με επίγνωση». Το τι έγινε και τι ακολούθησε, είναι γνωστά και η σύγχρονη ιστορία τα καταγράφει. Σε κάθε περίπτωση, χωρίς Μεσολόγγι, δεν επιβίωναν μικροεξεγέρσεις. Η Ελλάδα μας από τότε, προχώρησε στην ελεύθερη πλέον πορεία της με επιτυχίες και ατυχίες, με αναστατώσεις και εξάρσεις. Όλα όμως ξεπέραστα. Πολλά ξεχάστηκαν και άλλα υπερεκτιμήθηκαν. Ο δημόσιος βίος γνώρισε κυματισμούς, χωρίς να ιεραρχήσει τα διαδραματισθέντα εκείνης της ώρας.
Ήδη πορευόμαστε ως Έθνος, αυτόν τον καιρό, προς μια εορταστική ανάμνηση των ελευθεροποιών δράσεων Ελλήνων και φιλελλήνων, ύστερα από διακόσια χρόνια από τότε. Ακούγονται να ετοιμάζονται Εθνικά προγράμματα – και σωστά – από βαρύγδουπες, πλην τιμητικές, Επιτροπές. Συζητούνται συμμετοχές σ’ αυτές, φορέων και προσώπων. Με περγαμηνές ή επιλεγμένα;; Αναζητούνται λόγιοι και ιστορικοί για να δώσουν το στίγμα εκείνου του έπους. Προετοιμάζονται ομάδες για διάφορα δρώμενα. Χωρίς αποκλεισμούς των τότε φορέων αξιών του Γένους, όπως θρυλείται. Φρονώ ότι δεν πρέπει να απουσιάσει η κεντρική εθνεγερτική δύναμη, αυτή που έφερε το θαύμα. Ο ιδεόκοσμος!!.. Όπως εκφράστηκε από το Μεσολόγγι.
Διερωτώμαι, τι λέει η όποια Επιτροπή εορτασμού;
Θα λείψει απ’ το γιορτασμό, ο Εθνεγέρτης ιδεόκοσμος εκείνων των αγώνων, ως κεντρική ιδέα; Θα λείπει το Μεσολόγγι; Εορτασμός, χωρίς Μεσολόγγι;;… Όχι, βεβαίως ως τόπος – Μεσολόγγι, αλλ’ ως ιδεολογικό αίτιο του μεγαλουργήματος. Έχουμε δεσμευθεί, ως νεοέλληνες, από τους Προεστούς, τους Στρατηγούς και τους Οπλαρχηγούς της Εξόδου. Αυτοί, μας κληροδότησαν τους ιδεολογικούς στοχασμούς τους σε γραπτό κείμενο που διατύπωνε και κατέγραφε ο Μεγαλομάρτυρας Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ, πλαισιούμενος από πλειάδα εμπνευσμένων, πλην θυσιασθέντων Ιερέων. Το Εκκλησάκι, όπου πάρθηκε η Απόφαση της Εξόδου, είναι υπαρκτό μέχρι σήμερα. Σαλπίζει θρηνωδώς τα δεινά της δουλείας. Θρηνεί για την αναγκαία θυσία. Οραματίστηκε ως ερχόμενο το άστρο της Ελευθερίας. Αυτός ο ιδεόκοσμος είναι η πεμπτουσία των αγώνων και της πορείας του Έθνους.
Σήμερα, εκείνος ο ιδεόκοσμος είναι γραμμένος και ερμηνευμένος σε έκδοση με τίτλο, «Το Μεσολόγγι των Ιδεών». Αυτό το μήνυμα, να είναι και η κεντρική ιδέα του εορτασμού των 200 χρόνων απ’ την Επανάσταση του 1821. Είναι χρέος μας. Για να το εκπληρώσουμε, οφείλουμε να περάσουμε ξανά την πορεία μας, ως σημερινών Ελλήνων, από την άπραγη καλοσύνη και την άκαρπη πίστη, σε κείνο το πνεύμα για να μη χάσει το Έθνος την επαφή του με τις αιώνιες αξίες του.
Αναζητείται πάλι το Εθνικό χρέος. Οι εορτασμοί χρεώνονται και το θυμίζουν.
Όχι όμως, χωρίς Μεσολόγγι!!…
Νικόλαος Σπ. Βούλγαρης
Καθηγητής Θεολογίας
πρ. Δήμαρχος Ι.Π. Μεσολογγίου