Η διαχρονική νίκη της Αγίας Σοφίας
Απολύτως δικαιολογημένη η αντίδραση της πλειονότητας των Ελλήνων, δυστυχώς όχι ευρύτερα και της Δύσης, για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Το βυζαντινό μνημείο με την οικουμενική διάσταση είναι άμεσα συνδεδεμένο με το θυμικό της ελληνικής ταυτότητας και αναπόσπαστο κομμάτι του μεσαιωνικού ελληνισμού που μας κληροδότησε σε μεγάλο βαθμό τη σύγχρονη ταυτότητα και κουλτούρα.
Ο καθηγητής Φιλοσοφίας Γιώργος Στείρης, ειδήμων στα θέματα κοινωνικής ιστορίας και φιλοσοφίας, έγραψε το πιο λακωνικό και εύστοχο σχόλιο που ερμηνεύει τη συναισθηματική αντίδραση των Ελλήνων στην πρωτοβουλία του Ερντογάν: «Ο Παρθενώνας συμβολίζει τον νου του Εθνους και η Αγία Σοφία την ψυχή του». Η Αγία Σοφία δεν είναι η πρώτη φορά που λειτουργεί ως τζαμί. Στην υπερχιλιετή ιστορία της έχει αλλάξει συνολικά τέσσερις διαφορετικές χρήσεις: 859 χρόνια –σε δύο περιόδους– έχει λειτουργήσει ως Ορθόδοξη Εκκλησία, 57 ως Καθολική, 86 ως μουσείο, αλλά και 481 στο σύνολο ως τζαμί. Και στις τέσσερις διαφορετικές φάσεις υπάρχει μία κοινή συνισταμένη, που δείχνει το μεγάλο εκτόπισμα: Η Αγία Σοφία ποτέ δεν άλλαξε όνομα. Είναι χαρακτηριστικό των σπουδαίων μνημείων, να κατισχύουν του χρόνου και του χώρου. Να τα ορίζουν διαχρονικά.
Η Αγία Σοφία, είτε με την ιδιότητα που ιδρύθηκε, δηλαδή ως Ορθόδοξη Εκκλησία της πρωτεύουσας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, είτε ως Καθολική Εκκλησία, είτε ως «μεγάλο τζαμί» όπως ονομάστηκε μετά την Αλωση της Πόλης, είτε ως Μουσείο, ήταν πάντα η Αγία Σοφία.
Ακόμα και τώρα μετά την απόφαση του προέδρου της Τουρκίας, το αρμόδιο υπουργείο εξέδωσε ανακοίνωση που έλεγε «Αyasofya Cami». Δηλαδή ακόμα και ως τζαμί, πάλι «Αγία Σοφία» είναι. Αγία Σοφία ήταν και στην Κωνσταντινούπολη και στην Κωνσταντινίγιε και στην Ιστανμπούλ. Το μνημείο του Ανθεμίου και του Ισιδώρου πάντα όριζε τον χώρο και τον χρόνο. Δέσποζε ανεξαρτήτως αιώνα, θρησκείας και λαού. Ενωνε τελικά και δεν δίχαζε. Οποιος ήθελε να νικήσει, να υπερισχύσει, προσπαθούσε να την αντιγράψει, να την εγκολπώσει στο δικό του αφήγημα.
Ακόμα και στα χρόνια του Μωάμεθ του Πορθητή η Αγία Σοφία θα γίνει το απόλυτο πρότυπο για όλα τα τεμένη, όπως συνέβη στην τσαρική Ρωσία μέχρι την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Η Αγία Σοφία είχε τη δύναμη να ενσωματώνει και όχι να ενσωματώνεται.
Αυτή είναι η δύναμη του διαχρονικού. Η δύναμη του οικουμενικού.
https://www.kathimerini.gr/