Η Ελλάδα πρωταγωνιστεί στο Ευρωπαϊκό Βαμβάκι
Το βαμβάκι είναι μια αροτραία καλλιέργεια που χρησιμοποιείται κυρίως για φυτικές ίνες. Ο βαμβακόσπορος, που παραμένει μετά το εκκοκκισμό του βαμβακιού, χρησιμοποιείται για την παραγωγή λαδιού για ανθρώπινη κατανάλωση και ελαιούχων σπόρων για ζωοτροφές.
Επί του παρόντος, το βαμβάκι παράγεται μόνο σε τρεις χώρες της Ε.Ε. σε περίπου 320.000 εκτάρια. Η Ελλάδα είναι η κύρια βαμβακοπαραγωγός, με το 80% της ευρωπαϊκής βαμβακοκαλλιέργειας, ακολουθούμενη από την Ισπανία (κυρίως την περιοχή της Ανδαλουσίας) με μερίδιο 20%. Η Βουλγαρία παράγει βαμβάκι σε λιγότερο από 1.000 εκτάρια.
Αν και το βαμβάκι αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 0,2% της αξίας της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής, έχει μεγάλη περιφερειακή σημασία στις δύο κύριες χώρες παραγωγής της Ε.Ε. Η παραγωγή βαμβακιού στην Ε.Ε. αντιπροσωπεύει μόνο το 1% της παγκόσμιας παραγωγής.
Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές εκκοκκισμένου βαμβακιού μειώθηκαν απότομα τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, οι εξαγωγές της Ε.Ε. παρέμειναν σχετικά σταθερές, κυμαινόμενες γύρω στους 250.000 τόνους ετησίως. Η αγορά της Ε.Ε. είναι εντελώς ανοιχτή καθώς δεν υπάρχουν εισαγωγικοί δασμοί ή εξαγωγικές επιδοτήσεις στο βαμβάκι.
Πολιτική της Ε.Ε. για το βαμβάκι
Η βοήθεια για το βαμβάκι εισήχθη το 1981, με την ένταξη της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η ευρωπαϊκή πολιτική για το βαμβάκι έχει μεταρρυθμιστεί πολλές φορές έκτοτε.
Το ισχύον καθεστώς έχει σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει έναν ανταγωνιστικό, βιώσιμο και προσανατολισμένο στην αγορά τομέα βαμβακιού, διασφαλίζοντας παράλληλα τις νομικές δεσμεύσεις για την υποστήριξη «της παραγωγής βαμβακιού σε περιοχές της Κοινότητας όπου είναι σημαντικό για τη γεωργική οικονομία».
Όπως και κάθε άλλος αγρότης, οι βαμβακοπαραγωγοί δικαιούνται να λαμβάνουν αποσυνδεδεμένη εισοδηματική στήριξη (γνωστή ως πολλαπλή συμμόρφωση) για την τήρηση των αυστηρών προτύπων προστασίας του περιβάλλοντος, της καλής διαβίωσης των ζώων και της ασφάλειας των τροφίμων.
Επιπλέον, η Ε.Ε. παρέχει κάποια ειδική πληρωμή για την καλλιέργεια βάμβακος, που περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη βασική έκταση ανά χώρα της Ε.Ε.
Για να είναι επιλέξιμοι, οι γεωργοί πρέπει να καλλιεργούν βαμβάκι μόνο σε γη που έχει εγκριθεί από τη χώρα της Ε.Ε., χρησιμοποιώντας εγκεκριμένες ποικιλίες σπόρων και υπόκειται στην ελάχιστη ποιότητα του βαμβακιού που έχει πράγματι συγκομιστεί.
Σκοπός αυτής της ειδικής πληρωμής για την καλλιέργεια είναι να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει κίνδυνος διακοπής της παραγωγής στις βαμβακοπαραγωγικές περιοχές. Το πολύ 302.000 εκτάρια είναι επιλέξιμα για συνδεδεμένη στήριξη κάθε χρόνο. Από αυτά, 250.000 εκτάρια στην Ελλάδα και 48.000 εκτάρια στην Ισπανία.
Για να βοηθήσει τον τομέα του βαμβακιού της Ε.Ε. να γίνει πιο βιώσιμος από οικονομική άποψη, το 2009 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, το οποίο παρείχε πιθανή υποστήριξη για τη διάλυση των εκκοκκιστηρίων, τις επενδύσεις στη βιομηχανία εκκοκκισμού, τη συμμετοχή των γεωργών σε συστήματα ποιότητας βαμβακιού κ.λπ. Αυτά τα προγράμματα αναδιάρθρωσης των τεσσάρων ή οκτώ ετών επετράπη να συνεχίσουν την πορεία τους, χωρίς δυνατότητα παράτασης. Τα διαθέσιμα κονδύλια από τα τετραετή προγράμματα ενσωματώθηκαν στα διαθέσιμα κονδύλια της Ε.Ε. για μέτρα αγροτικής ανάπτυξης από το 2014. Τα διαθέσιμα για τα οκταετή προγράμματα συμπεριλήφθηκαν στα εθνικά ανώτατα όρια εισοδηματικής στήριξης από το 2017.
Νομικές βάσεις
Ισχύει νομοθεσία όσον αφορά το βαμβάκι, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού 1307/2013 της Ε.Ε. για τη θέσπιση κανόνων για άμεσες πληρωμές στους αγρότες στο πλαίσιο καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής. Ο εκτελεστικός κανονισμός 2017/1185 της Ε.Ε. ορίζει κανόνες για την εφαρμογή του κανονισμού Ε.Ε. 1307/2013 και του κανονισμού Ε.Ε. 1308/2013 όσον αφορά τις κοινοποιήσεις πληροφοριών και εγγράφων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την τροποποίηση και κατάργηση πολλών κανονισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Παρακολούθηση της αγοράς
Η κατάσταση της αγοράς βαμβακιού παρακολουθείται σε μακροπρόθεσμη περίοδο, με την εξέλιξη της παραγωγής, της κατανάλωσης και των αποθεμάτων, καθώς και την απόδοση, τις εισαγωγές και τις εξαγωγές βαμβακιού στην Ε.Ε.