Γκουίντο Τονέλι: Στο φευγαλέο βασίλειο του χρόνου
Την Κατερίνα Φραντσέλο Μπανταλούκα, με την οποία μας συνδέει παλιά οικογενειακή φιλία, την είχα χάσει για ένα διάστημα. Στη συνέχεια όταν «ξανασυναντηθήκαμε» κουβεντιάζαμε με τις ώρες. Είναι ψυχοθεραπεύτρια σ’ ένα δύσκολο «φυσικό περιβάλλον», σε μια επαρχιακή πόλη όπως είναι η πατρίδα μου.
«Θα έρθει στην Άρτα ο Γκουίντο Τονέλι. Είναι οικογενειακός φίλος και θα τον φιλοξενήσουμε. Θα μιλήσει στον Σκουφά. Πρέπει οπωσδήποτε να τον ακούσεις», μου είπε.
Και εγώ, που δεν ήξερα ποιος είναι ο Τονέλι και δεν γνωρίζω φυσική, παρόλο που είχα εμπιστοσύνη στην Κατερίνα, το ξέχασα.
Μέχρι που πριν από λίγες μέρες, ο Γκουίντο Τονέλι, μίλησε στον ιστορικό σύλλογο της Άρτας, «Ο Σκουφάς», και ο διάσημος φυσικός έλαμψε με την απλότητά του.
Δεν είναι εύκολο, ένας φυσικός στο Cern της Γενεύης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, ένας από τους πατέρες της ανακάλυψης του μποζονίου του Χίγκς, να μιλάει χωρίς σύνθετους επιστημονικούς όρους. Εξήγησε παραδείγματος χάρη «γιατί δεν μπορούμε να πάμε στην αγορά και να αγοράσουμε μισό κιλό μποζόνια».
Στην Άρτα, ένας από τους κορυφαίους φυσικούς στον κόσμο, χωρίς σημειώσεις, «σαν να μιλάει σε φίλους, σ’ ένα βραδινό τραπέζι», αποκάλυψε όλα τα μυστήρια του κόσμου.
Η εκδήλωση, άριστα διοργανωμένη, είχε μεγάλη επιτυχία- την Άρτα πάντοτε την ενδιέφεραν οι επιστήμες. Και ευτυχώς, πήρε μεγάλη δημοσιότητα, κι εγώ πήγα προετοιμασμένη στην παρουσίαση των εκδόσεων Διόπτρα, στο Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Η ομιλία του Τονέλι, κάτω από τον θόλο του τηλεσκοπίου Δωρίδη, στον λόφο της Πνύκας, είχε κάτι μαγικό. Σε αυτό συνετέλεσε και η διερμηνεία του Βασίλη Τριανταφύλλου.
«Ο χρόνος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Καταλαμβάνει το σύμπαν, μεταλλάσσεται, δονείται, ταλαντώνεται. Αλλά τι είναι ακριβώς; Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτόν;»
«Το πάντα είναι φτιαγμένο από το τώρα»
«Επειδή ο χώρος και ο χρόνος, το χωρόχρονο είναι αφηρημένες έννοιες, εμείς βρεθήκαμε εδώ στις 17.30 κοιτώντας τα ρολόγια μας, άλλοι ελέγχοντας τα κινητά, και διαπιστώνουμε ότι ο χρόνος, ο χώρος αυτός και ο χρόνος, ουδείς μπορεί να τον αντιληφθεί ή να τον συνδέσει με την ταχύτητα ή με την βαρύτητα, ενδεχομένως. Εμείς λοιπόν, θεωρούμε ότι το χωρόχρονο, ο χώρος και ο χρόνος είναι κάτι απόλυτο και εντελώς ανεξάρτητο. Σημείο της δημιουργίας του σύμπαντος, το τικ τακ του χρόνου, του ρολογιού, υπάρχει σε κάθε ένα σημείο το οποίο υφίσταται μια καμπύλωση, μια κύρτωση τοπική».
Ο Γκούιντο Τονέλι ξεκαθάρισε ότι η επιστήμη του απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους. Πιστεύει ότι τα μεγάλα ερωτήματα που αντιμετωπίζει η φυσική υπάρχουν μέσα στον καθένα από εμάς.
« Δεν υπάρχουν ανόητα ερωτήματα ή ανόητες αμφιβολίες. Υπάρχουν μόνο ανόητες απαντήσεις», είπε σε κάποια στιγμή.
Και στην ερώτηση, γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι δείχνουν δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη, σε μια εποχή που η επιστήμη πετυχαίνει τα μεγαλύτερά της κατορθώματα, απάντησε:
«Εμένα δεν με ενοχλεί σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι οι άνθρωποι δυσπιστούν απέναντι στην επιστήμη ή ότι υπάρχουν και προλήψεις. Είναι χρέος και καθήκον μας ( των επιστημόνων) να διατυπώσουμε, να εξηγήσουμε, να ανοίξουμε τις πόρτες των εργαστηρίων μας, και να δείξουμε ότι “ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο”, όλα αυτά για να καταρρίψουμε αυτά τα ίχνη της δυσπιστίας και των αμφιβολιών».
Ο διάσημος φυσικός, παρουσίασε το δεύτερο βιβλίο του στην Ελλάδα, με τίτλο «Χρόνος-Από τον μύθο του Κρόνου στο Cern», από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Στο πρώτο του βιβλίο, με τίτλο «Γένεση – Η μεγάλη ιστορία της προέλευσης του κόσμου», επίσης εκδόσεις Διόπτρα, απαντάει με 7 κεφάλαια στο μεγάλο ερώτημα: «τι συνέβη τις πρώτες στιγμές ζωής του σύμπαντος;». Ο κορυφαίος φυσικός μας μεταφέρει μ΄ένα ιλιγγιώδες ταξίδι πίσω στον χρόνο μέχρι τη μυστηριώδη αρχή των πραγμάτων. Και τα δυο βιβλία έχει μεταφράσει η Μαρία Οικονομίδου.
« Εσείς, κύριε καθηγητά πιστεύετε στον Θεό;»- Η φιλία του με τον Σέρτζο Μαρκιόνε
Όλα ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2016, όταν ο Τονέλι επισκέφθηκε τα γραφεία της Φεράρι στη Μόντενα, για μια συνέντευξη και ο Σέρτζο Μαρκιόνε ζήτησε να τον γνωρίσει. Πριν προλάβει να καθίσει στο γραφείο του, τον ρώτησε: « Εσείς κύριε καθηγητά πιστεύετε στον Θεό;»
Ήταν η αρχή μιας φιλίας που επιφανειακά ίσως έμοιαζε αταίριαστη, αλλά ο πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος τηςΦεράρι, ο οποίος είχε σπουδάσει φιλοσοφία, ζητούσε να μάθει από τον φυσικό για τις μαύρες τρύπες του σύμπαντος και τα βαρυτικά κύματα, γιατί «πίστευε ότι είναι τα πράγματα που μετράνε στ’ αλήθεια σε τούτο τον κόσμο».