Ναπολέων Μαραβέγιας: Η τουρκική απειλή ενώνει την Ευρώπη;
Η έκφραση «ετερογονία των σκοπών» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό ψυχολόγο και στοχαστή W. Wundt (1832-1920) για
ν αδείξει ότι, συχνά, μια πολιτική επιλογή, αντί να πετύχει τους σκοπούς που επιδιώκει, οδηγεί σε διαφορετικά αποτελέσματα.
Αυτό θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως ισχύει στην περίπτωση της τουρκικής απειλής ότι θα «πλημμυρίσει» την Ευρώπη με πρόσφυγες-μετανάστες,
μέσω της Ελλάδας, καθώς, αντί να επιτυγχάνει τον στόχο της, κατορθώνει να συσπειρώσει την Ευρώπη στην υποστήριξη της Ελλάδας.
Ισως, για πρώτη φορά από τόσο επίσημα χείλη και τόσες πολλές φορές εκφράστηκε η αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς την Ελλάδα.
Εχει μεγάλη συμβολική σημασία να διακηρύσσεται σε όλους τους τόνους ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι τα σύνορα της Ευρώπης, γιατί η πολιτική είναι, κυρίως, η διαχείριση των συμβόλων.
Η παρουσία των επικεφαλής όλων των ευρωπαϊκών θεσμών μαζί με τον Ελληνα πρωθυπουργό στα σύνορα της χώρας μας στον Εβρο αποτελεί μια αναμφίβολη επιτυχία της κυβέρνησης.
Η υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης να κλείσει τα σύνορα, όσο σκληρή κι αν είναι για τους πρόσφυγες-
μετανάστες που θέλουν να εγκατασταθούν στην Ευρώπη, είναι αναγκαία, καθώς δεν διαφαίνεται διάθεση από μέρους άλλων ευρωπαϊκών χωρών να
τους δεχθούν.
Ετσι, η φύλαξη των ελληνικών συνόρων γίνεται φύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων και η Ευρωπαϊκή Ενωση αποκτά στη συνείδηση των Ευρωπαίων
πολιτών υπόσταση κρατικού μορφώματος που έχει απαραβίαστα σύνορα.
Ηδη η κυβέρνηση ζήτησε την ενεργοποίηση του άρθρου 78, παράγραφος 3, της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το οποίο
προβλέπει ότι τα κράτη της Ε.Ε. προσφέρουν βοήθεια, όταν υπάρχει αιφνίδια εισροή μεταναστών, σε μια χώρα-μέλος της. Παράλληλα, δόθηκε το
πράσινο φως για την εκταμίευση 700 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε. προς την Ελλάδα, ως έκτακτη βοήθεια, ενώ ταυτόχρονα κινητοποιήθηκαν οι
μηχανισμοί για σημαντική ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων της Ελλάδας από τη Frontex.
Υπάρχουν, βεβαίως, και άλλες δυνατότητες που θα μπορούσε να εξετάσει η κυβέρνηση, όπως η ενεργοποίηση των προβλεπόμενων από τη ρήτρα του
άρθρου 42, παρ. 7, της Συνθήκης της Λισσαβώνας, που αναφέρεται στη συνδρομή των χωρών-μελών της Ε.Ε., αν μια χώρα-μέλος της δεχθεί επίθεση.
Το ζήτημα προφανώς είναι νομικό και χρειάζεται ερμηνεία του όρου «επίθεση». Επίσης, υπάρχει και η ρήτρα αλληλεγγύης του άρθρου 222 της
Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε., που προβλέπει επίσης συνδρομή των χωρών-μελών της Ε.Ε. σε περίπτωση που μια χώρα-μέλος υφίσταται
τρομοκρατική απειλή ή πλήττεται από φυσική ή ανθρώπινη καταστροφή.
Οι νομικές αυτές δυνατότητες έχουν προφανή σημασία, χωρίς να υποτιμάται, όπως αναφέρθηκε ήδη, η πολιτική πλευρά του ζητήματος, δηλαδή η
διακήρυξη ότι η Ε.Ε. στηρίζει την Ελλάδα για να προστατεύσει τα σύνορά της, γιατί τα σύνορα της Ελλάδας είναι τα σύνορα της Ε.Ε.
Βεβαίως, αν υπήρχε μια κοινή μεταναστευτική πολιτική, που θα προέβλεπε την υποδοχή προσφύγων-μεταναστών αναλογικά από όλες τις χώρες-
μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η στάση της Ελλάδας θα μπορούσε να είναι διαφορετική απέναντι στο προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα.
Ομως, τέτοια κοινή πολιτική δεν υπάρχει και η Τουρκία ξέρει ότι όλο αυτό το βάρος των προσφύγων-μεταναστών θα το σηκώσει η Ελλάδα.
Ετσι, όταν η Τουρκία διακηρύσσει ότι πρέπει και η Ευρώπη να δεχθεί μερικές χιλιάδες πρόσφυγες-μετανάστες, προφανώς εννοεί όχι ολόκληρη την Ε.Ε., αλλά την Ελλάδα.
Σε κάθε περίπτωση, η χώρα μας βρίσκεται σήμερα υπό την πίεση τεράστιου κύματος προσφύγων-μεταναστών. ?εν έχει άλλη επιλογή από το να
προστατεύσει τα σύνορα της Ευρώπης με κάθε τρόπο, στο πλαίσιο πάντοτε του ?ιεθνούς ?ικαίου. Μετά τις πολύ σημαντικές πολιτικές διακηρύξεις
αλληλεγγύης των Ευρωπαίων ηγετών μπροστά σε αυτή την απειλή, η συμπαράταξη της Ε.Ε. στην προσπάθεια της Ελλάδας ελπίζεται να είναι όχι
μόνο συμβολική, αλλά και ουσιαστική.
*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός