Οι προτάσεις της Ε.Ε. για την Ελληνική γεωργία στη νέα Κ.Α.Π.
Ανεβάζει ρυθμούς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως προς τη διαβούλευση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, μετά την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης για το δημοσιονομικό της πακέτο.
Από αυτό η χώρα μας θα ωφεληθεί 19,3 δις ευρώ, αλλά και την πρόσφατη, ιστορικής σημασίας Συμφωνία που επήλθε στο Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. σχετικά με το περιεχόμενο και τους στόχους των νέων Κανονισμών που θα διέπουν την εφαρμογή της.
Στόχος της πλέον, είναι η κατά το δυνατόν εν μέσω πανδημίας, επιτάχυνση του διαλόγου με τα Κράτη Μέλη για τον σχεδιασμό των Εθνικών τους Στρατηγικών Σχεδίων, απευθύνοντας σε κάθε ένα από αυτά δέσμη προτάσεων προς διαβούλευση, χωρίς νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα, στη βάση σχετικής διαγνωστικής ανάλυσης και αποτύπωσης της κατάστασης του αγροδιατροφικού τους τομέα και των αγροτικών τους περιοχών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στη διασύνδεση της νέας ΚΑΠ με τις Στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Βιοποικιλότητα», προς μια έξυπνη και ανθεκτική γεωργία, με ενίσχυση της μέριμνας για το περιβάλλον και το κλίμα.
Για τη χώρα μας, στο σχετικό κείμενο της Ε. Επιτροπής περιλαμβάνονται αξιοσημείωτες επισημάνσεις και προτάσεις, οι οποίες μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στο σχεδιασμό μας για την επόμενη προγραμματική περίοδο, στις κυριότερες εκ των οποίων θα ήθελα να σταθώ συνοπτικά.
Για παράδειγμα, στο τομέα της ανταγωνιστιστικότητας του πρωτογενή μας τομέα διαπιστώνεται:
⇒ η θετική τάση ως προς το εισόδημα των γεωργών, η οποία συμβάλλει στη μείωση της ψαλίδας μεταξύ γεωργικού και μη γεωργικού εισοδήματος.
⇒ ο υψηλός βαθμός εξάρτησης του εισοδήματος των παραγωγών μας από τις άμεσες ενισχύσεις, στη σταθεροποίηση του οποίου βεβαίως συνεισφέρουν σημαντικά, ενώ επισημαίνεται ότι εντοπίζονται μεγάλες διαφορές στο επίπεδο στήριξης, γεγονός που οφείλεται εν πολλοίς στην ιστορική δομή της κατανομής τους. Δημιουργείται συνεπώς η ανάγκη εξορθολογισμού του συγκεκριμένου μοντέλου, προς ένα δικαιότερο, αποτελεσματικότερο και αποδοτικότερο, που θα ανταποκρίνεται τόσο στις σημερινές πραγματικές συνθήκες παραγωγής, όσο και στις μελλοντικές οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις.
⇒ ο χαμηλός βαθμός οργάνωσης των παραγωγών μας σε συλλογικά σχήματα, γεγονός που επηρεάζει την θέση τους στην αγροεφοδιαστική αλυσίδα και τις δυνατότητες οικονομικής τους μεγέθυνσης, και συνεπώς χρειάζεται να δοθούν περισσότερα κίνητρα συμμετοχής τους σε αυτά.
⇒ η σταθερή βελτίωση του γεωργικού εμπορικού ισοζυγίου, το οποίο όμως παραμένει αρνητικό ως προς το σκέλος των εντός της Ε.Ε. συναλλαγών, ενώ βελτιωμένη διαχρονικά παρουσιάζεται και η παραγωγικότητα, με αύξηση του μεριδίου της προστιθέμενης αξίας του πρωτογενή τομέα στην αλυσίδα τροφίμων. Προτείνεται δε, να δοθεί έμφαση στην εκτεταμένη παραγωγή υψηλής προστιθέμενης αξίας, ποιοτικών προϊόντων, όπως για παράδειγμα τα βιολογικά προϊόντα.
⇒ η ανάγκη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενή μας τομέα μέσα από την προώθηση της καινοτομίας, τη μεταφορά γνώσης και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, την κατάρτιση, τη συνεργασία και τη συμβουλευτική υποστήριξη των παραγωγών μας, για την επιτάχυνση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης του αγροδιατροφικού μας μοντέλου.
Σχετικά με το περιβάλλον και το κλίμα η Ε. Επιτροπή διαπιστώνει ότι η χώρα μας:
⇒ συνεισφέρει ασήμαντα στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της Ε.Ε., ενώ σε γενικές γραμμές ικανοποιητική χαρακτηρίζει την κατάσταση ως προς την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη βιοποικιλότητα. Χρειάζεται παραταύτα αυξημένη μέριμνα για τη διατήρηση και αποκατάσταση των γεωργικών και δασικών μας οικοτόπων, μέσω αύξησης τόσο του μεριδίου των στοιχείων του τοπίου στο τομέα της γεωργίας, όσο και της αγρανάπαυσης.
⇒ συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων των χωρών της Ε.Ε. που αντιμετωπίζουν πρόβλημα αφενός με την άντληση νερού και αφετέρου με παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, οι οποίες αναμένεται να ενταθούν, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Συνεπώς, προτείνεται η ορθολογικότερη χρήση του νερού άρδευσης, μέσω υιοθέτησης νέων πρακτικών και πιο φιλόδοξων δεσμεύσεων διαχείρισής του, καθώς και μέσω αναδιάρθρωσης προς καλλιέργειες που προσαρμόζονται καλύτερα σε ξηροθερμικές συνθήκες. Στοχευμένες δράσεις θα πρέπει να αναληφθούν και για την αντιμετώπιση της διάβρωσης του εδάφους, τη βελτίωση της υγείας του και τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
⇒ έχει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης στο τομέα της βιοοικονομίας, μέσω αύξησης της συνεισφοράς των αποβλήτων και των υποπροϊόντων της γεωργίας και της δασοκομίας στην συνολική παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
⇒ θα πρέπει να συνεισφέρει στον μετριασμό και την προσαρμογή στη κλιματική αλλαγή με δράσεις ευαισθητοποίησης του πληθυσμού, ενθαρρύνοντας παράλληλα τη δέσμευση του άνθρακα στη γεωργία, τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, καθώς και τις επενδύσεις στη πρόληψη/προστασία από φυσικές καταστροφές.
Ιδιαίτερα κρίσιμες είναι και οι διαπιστώσεις – προτάσεις της Ε. Επιτροπής ως προς την οικονομικο-κοινωνική κατάσταση των αγροτικών μας περιοχών.
Ειδικότερα:
⇒ η χώρα μας εμφανίζεται να έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά νέων γεωργών στην Ε.Ε., οι οποίοι όμως διαθέτουν ένα βασικό επίπεδο γεωργικής κατάρτισης, γεγονός που απαιτεί εντατικοποίηση εκ μέρους μας της προσπάθειας ανταπόκρισης στην πρόκληση της ανανέωσης των γενεών στο γεωργικό τομέα με μείωση των φραγμών εισόδου στον κλάδο, κυρίως όσον αφορά την πρόσβαση σε γη και επενδυτικά κεφάλαια.
⇒ οι αγροτικές μας περιοχές αντιμετωπίζουν έντονα το κίνδυνο της φτώχειας, της ανεργίας, ειδικά στους νέους, και της γήρανσης του πληθυσμού. Ιδιαίτερη μέριμνα συστήνεται να ληφθεί για τις γυναίκες, ώστε να διασφαλιστεί ο ισότιμος ρόλος τους σε όρους απασχόλησης και εισοδήματος, ενώ αναγκαία κρίνεται η βελτίωση πρόσβασης των κατοίκων των αγροτικών περιοχών σε βασικές υπηρεσίες, όπως στην υγειονομική περίθαλψη και τις ευρυζωνικές υπηρεσίες, μέσω επενδύσεων σε αντίστοιχες υποδομές.
⇒ παρά το ότι η χρήση κτηνιατρικών αντιβιοτικών και επικίνδυνων φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι χαμηλότερη από τον μέσο όρο στην Ε.Ε., η τάση τους εμφανίζεται αυξητική, γεγονός που απαιτεί έγκαιρη ανάληψη πρωτοβουλιών για τον περιορισμό τους, μέσω υιοθέτησης πιο βιώσιμων γεωργικών πρακτικών, εφαρμογής μεθόδων ολοκληρωμένης διαχείρισης, κατάλληλης εκπαίδευσης, καθώς και παροχής συμβουλών στους αγρότες.
⇒ χρειάζεται μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σε θέματα ευζωϊας των ζώων και βιοασφάλειας, με παροχή κινήτρων στους παραγωγούς μας για την υιοθέτηση περισσότερο φιλόδοξων πρακτικών καλής μεταχείρισης των ζώων, καθώς και δράσεων πρόληψης και προστασίας από ζωικές ασθένειες.
Συμπερασματικά, θα ήθελα να επισημάνω ότι τα σημαντικά αυτά θέματα, όπως διατυπώθηκαν από την Ε. Επιτροπή, είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα θέματα που αναδείχθηκαν τόσο μέσα από την μέχρι σήμερα δημόσια διαβούλευση με τους παραγωγικούς φορείς της χώρας μας, όσο και μέσα από την επιστημονική επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων, την SWOT Ανάλυση, που εκπονήσαμε για τις ανάγκες του Εθνικού Στρατηγικού μας Σχεδίου.
Συνιστούν δε ανάγκες και προκλήσεις, που βρίσκονται ήδη στο επίκεντρο του επιχειρησιακού μας σχεδιασμού από την τρέχουσα κιόλας προγραμματική περίοδο, επιδιώκοντας την ομαλή μετάβαση στην επόμενη, σε συνδυασμό με την ισορροπημένη προσέγγιση των φιλοδοξιών της νέας ΚΑΠ για οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική αειφορία.
Δρ. Κωνσταντίνος Ν. Μπαγινέτας, Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων, ΥπΑΑΤ – real.gr