Τέσσερις στους δέκα υπερτασικούς δεν γνωρίζουν ότι έχουν την πάθηση
Δύο εκατομμύρια Έλληνες πάσχουν από υπέρταση μία σιωπηλή και ύπουλη πάθηση που σε πολλές περιπτώσεις παραμένει αδιάγνωστη. Υπολογίζεται ότι τέσσερις στους δέκα υπερτασικούς δεν γνωρίζουν ότι έχουν τη νόσο με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν από τις επιπλοκές που προκαλεί.
Για τα ανησυχητικά επίπεδα αδιάγνωστων αλλά και αρρύθμιστων υπερτασικών στη χώρα μας μίλησε ο Καθηγητής Παθολογίας & Υπέρτασης στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης, Δρ. Γεώργιος Στεργίου.
Αρκετά συχνά υπάρχει σύγχυση μεταξύ των όρων «αρτηριακή πίεση» και «υπέρταση». Ποια είναι η διαφορά;
Πρόκειται για έννοιες που συνδέονται με σχέση αιτίας – αποτελέσματος. Η «υπέρταση» προκύπτει από την αύξηση της «αρτηριακής πίεσης» πάνω από τα φυσιολογικά της όρια. Μιλώντας για αρτηριακή πίεση αναφερόμαστε στην πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών του σώματος που μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά σε όλα τα όργανα του σώματος. Υπέρταση σημαίνει ότι η αρτηριακή πίεση εμφανίζει σταθερή αύξηση πάνω από συγκεκριμένα επίπεδα, υπό την προϋπόθεση ότι οι μετρήσεις έγιναν σε σταθερές συνθήκες ηρεμίας και έχουν επιβεβαιωθεί .
Ποιες είναι η αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της αρτηριακής πίεσης και κατ’ επέκταση υπέρταση;
Τα άτομα με υπέρταση χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με την αιτία της αύξησης της πίεσης Οι περισσότεροι υπερτασικού (πάνω από 95%) εμφανίζουν τη λεγόμενη «ιδιοπαθή» υπέρταση, η οποία δεν οφείλεται σε κάποιο νόσημα αλλά έχει σχέση με γενετικούς (κληρονομικούς – γονείς με υπέρταση) και περιβαλλοντικούς παράγοντες (παχυσαρκία, καθιστική ζωή, κακή διατροφή, αυξημένη πρόσληψη αλατιού, κλπ). Η ιδιοπαθής υπέρταση εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 30 ετών, αλλά υπάρχει και στα παιδιά και τους εφήβους, κυρίως υπέρβαρους με γονείς υπερτασικούς. Σε μικρό ποσοστό περιπτώσεων (5%) η υπέρταση οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο νόσημα, όπως είναι νεφροπάθεια, η άπνοια ύπνου, στένωση των νεφρικών αρτηριών, ή σπανιότερα όταν τα επινεφρίδια που παράγουν κάποια ορμόνη που αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Στις περιπτώσεις αυτές (δευτεροπαθής υπέρταση) πρέπει κατ’ αρχήν να αντιμετωπιστεί η αιτία η οποία προκαλεί την αύξηση της πίεσης.
Με ποιους κινδύνους βρίσκονται αντιμέτωπα τα άτομα με υπέρταση;
Η υπέρταση αποτελεί τον ισχυρότερο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο κι έναν από τους ισχυρότερους για έμφραγμα της καρδιάς. Επίσης, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική βλάβη, απόφραξη των αρτηριών των ποδιών, αλλά και ξαφνικού θανάτου.
Πώς είναι η κατάσταση με την υπέρταση σήμερα;
Η υπέρταση παραμένει σήμερα η πρώτη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες, καθώς επίσης και ο σημαντικότερος τροποποιήσιμος παράγοντας εκδήλωσης καρδιαγγειακού νοσήματος διεθνώς. Ενδεικτικό της ευρύτατης εξάπλωσής της είναι το γεγονός, ότι περίπου 50% των θανάτων στην Ευρώπη οφείλονται στα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι πολύ περισσότεροι από αυτούς που σχετίζονται με τον καρκίνο και τις λοιμώξεις.
Πώς είναι η κατάσταση με την υπέρταση στην χώρα μας σήμερα;
Δυστυχώς στην Ελλάδα η κατάσταση με την υπέρταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, λόγω του ότι είναι ιδιαίτερα συχνά αλλά και παραμένει αδιάγνωστη ή αρρύθμιστη. Ενδεικτικά της κατάστασης είναι τα ευρήματα της Εθνικής Επιδημιολογικής Μελέτης ΕΜΕΝΟ (2015-2016), που πραγματοποιήθηκε σε περίπου 6.000 ενήλικες σε όλη τη χώρα. Από την προκαταρκτική ανάλυσή των δεδομένων προκύπτει ότι:
- Πάνω από το 1/3 του πληθυσμού έχουν υπέρταση (περίπου 2.000.000 άτομα) και πάνω από το 1/2 των ηλικιωμένων έχουν υπέρταση
- 40% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι (περίπου 800.000)
- 20% έχουν επιτύχει καλή ρύθμιση με φαρμακευτική θεραπεία (περίπου 1.500.000 είναι αρρύθμιστοι)
- Οι άνδρες και οι νεότεροι υπερτασικοί έχουν συχνότερα αρρύθμιστη υπέρταση.
Είναι επομένως σαφές ότι στην Ελλάδα έχουμε σοβαρό πρόβλημα στην έγκαιρη διάγνωση αλλά και στην αποτελεσματική αντιμετώπισης της υπέρτασης.
Με ποιες ενέργειες μπορεί να βελτιωθούν τα υψηλά ποσοστά αδιάγνωστων ή αρρύθμιστων υπερτασικών;
Υπάρχει μεγάλη ανάγκη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού ώστε να ελέγχονται περιοδικά για τη διαπίστωση της υπέρτασης αλλά και να γνωρίζουν τα μέσα που συμβάλλουν στην πρόληψη (σωστή διατροφή, διατήρηση κανονικού βάρους, τακτική άσκηση) και, όταν χρειάζεται, στην αντιμετώπισή την.
Με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για την υπέρταση, η Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης υπό την εποπτεία του προέδρου της καθηγητή Π. Ζεμπεκάκη και με συντονισμό από τον καθηγητή κον Γ. Στεργίου πραγματοποίησε την καμπάνια «Μάιος Μήνας Μέτρησης της Πίεσης – 2019», στα πλαίσια της οποίας 20-30 Μαΐου 2019 έγιναν μετρήσεις της πίεσης στον γενικό πληθυσμό. Συνολικά 6.133 συνάνθρωποί μας στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, το Ηράκλειο και την Καβάλα είχαν την ευκαιρία να ελέγξουν την πίεσή τους και ενδεχομένως να διαγνώσουν έγκαιρα την αρρύθμιστη υπέρταση με στόχο να προλάβουν την εκδήλωση καρδιαγγειακού νοσήματος. Με κύριο μήνυμα «Μετρήστε την πίεση σας», η εκστρατεία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του παγκόσμιου προγράμματος της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης στο οποίο συμμετέχουν πάνω από 90 χώρες και κάθε χρόνο γίνονται μετρήσεις σε συνολικά πάνω από 1.000.000 άτομα.