Ο Χρήστος Κωστακόπουλος για το 1ο Αναπτυξιακό Συνέδριο Αιτωλοακαρνανίας

Αφού συγχαρώ κατ’ αρχάς τους διοργανωτές αυτού του Αναπτυξιακού Συνεδρίου Αιτωλοακαρνανίας, (ενός συνεδρίου που αποτελεί μια πρώτης τάξης ευκαιρία προκειμένου οι εκπρόσωποι των φορέων ανάπτυξης της περιοχής μας να χαράξουν από κοινού μία ενιαία γραμμή πλεύσης για την ανάπτυξη στην περιοχή μας), θα μπω κατευθείαν στο θέμα, αφού πρωταρχικό μέλημα των συμμετεχόντων σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις  θα πρέπει να είναι ο διαθέσιμος χρόνος να είναι παραγωγικός και να μην κουράζονται ασκόπως οι συμμετέχοντες.

Θα αναφερθούν στη συνέχεια λίγα βασικά στοιχεία που αφορούν τον τουρισμό γενικά στη χώρα μας και στη συνέχεια αντίστοιχα για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και για την Αιτωλοακαρνανία.

Αναφορικά με τα γενικά στοιχεία για τον τουρισμό στη χώρα, είναι γνωστό ότι ο τουρισμός αποτελεί ισχυρό πυλώνα της οικονομίας της χώρας μας, κάτι που έχει ιδιαίτερη αξία αυτή τη μακρά περίοδο της βαθιάς οικονομικής κρίσης που διέρχεται η Ελλάδα.

Σύμφωνα με μελέτη του INSETE (2017), η άμεση επίπτωση του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας είναι 10,3%. Επειδή ο τουρισμός προσφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην οικονομία, η συνολική του συνεισφορά με βάση του δείκτες του ΙΟΒΕ και του ΚΕΠΕ, ανέρχεται μεταξύ 40,3 και 48,5 δις ευρώ, δηλαδή με βάση το ποσοστό, 22,6% και 27,3% του ΑΕΠ.

Στις Περιφέρειες της Κρήτης, του Νοτίου Αιγαίου και των Ιονίων Νήσων, ο τουρισμός συνεισφέρει άμεσα στη δημιουργία άνω του 47,4% του ΑΕΠ των εν λόγω προορισμών. Οι τρεις αυτές Περιφέρειες, έχουν από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα, τεκμηριώνοντας την άποψη ότι ο τουρισμός οδηγεί σε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των περιοχών στις οποίες παρουσιάζει ανάπτυξη.

Τα προβλήματα που απασχολούν τον τουρισμό στη χώρα μας είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα με κυριότερο όλων το καθεστώς υπερφορολόγησης των επιχειρήσεων, όπως και άλλα πολλά διαρθρωτικά ή θεσμικά ζητήματα.

Οι προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου να παραμείνει σε αναπτυξιακή τροχιά ο ελληνικός τουρισμός τα επόμενα χρόνια και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά του, έχουν τεθεί από τον ΣΕΤΕ στους αρμόδιους φορείς και, για να αναφερθούν τηλεγραφικά χωρίς άλλη επεξήγηση, είναι οι εξής:

  1. Η διατήρηση της οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας.
  2. Η διαμόρφωση ενός ρεαλιστικού και σταθερού φορολογικού πλαισίου.
  3. Η λειτουργία ενός ευέλικτου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
  4. Η δημιουργία εθνικού χωροταξικού πλαισίου και
  5. Η διασφάλιση της αρχής της ασφάλειας δικαίου.

Αναφορικά με τις βασικές προτεραιότητες που αποτελούν στόχους για τον τομέα του τουρισμού, να αναφερθούμε επιγραμματικά μόνο στον σπουδαιότερο απ’ αυτούς που δεν είναι άλλος από την αναγκαιότητα για διασύνδεση του τουρισμού αφενός με τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας, την αγροτοδιατροφή, και αφετέρου με τον Πολιτισμό, πράγμα που θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά για την οικονομία και την κοινωνία.

Και για να έρθουμε και στην Περιφέρειά μας, να αναφερθούμε πολύ σύντομα σε ορισμένα από τα κύρια στοιχεία για τη συμβολή του τουρισμού στην οικονομία της περιοχής αυτής.

Κατ’ αρχάς, να ειπωθεί ότι η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος ανέρχεται στο 2,5%.  

Αναφορικά με τα βασικά τουριστικά μεγέθη της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (2017), σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, είναι τα εξής:

  1. Οι επισκέπτες οι προερχόμενοι από το εξωτερικό στη Δυτική Ελλάδα προέρχονται κατά κύριο λόγο από (Αλβανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία).
  2. Πέρυσι επισκέφθηκαν τη Δυτική Ελλάδα 563.500 άτομα, δηλαδή το 1,8% του συνόλου των επισκεπτών στη χώρα.
  3. Οι άνθρωποι αυτοί δαπάνησαν 159 εκατομμύρια, το 1,1 % του συνόλου των δαπανών στη χώρα.
  4. Οι διανυκτερεύσεις ήταν 2.818.600, δηλαδή το 1,3% του συνόλου των διανυκτερεύσεων στην Ελλάδα.
  5. Η μέση δαπάνη ανά επίσκεψη ανήλθε σε 281,9 ευρώ, η μέση δαπάνη ανά διανυκτέρευση σε 56,4 ευρώ και η μέση διάρκεια παραμονής σε 5 ημέρες.

Από τα στοιχεία αυτά, λοιπόν, προκύπτουν αυτονόητα τα πολύ μεγάλα περιθώρια που υπάρχουν για την περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή αυτή με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που αυτή διαθέτει σε όλες τις κατηγορίες του τουριστικού προϊόντος.

Αναφορικά, τώρα, με την Αιτωλοακαρνανία, την περιοχή στην οποία αναφέρεται και το εν λόγω συνέδριο, την περιοχή με την τεράστια ποικιλία σε δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης λόγω του ιδιαίτερα πλούσιου φυσικού της περιβάλλοντος και του πλούτου που συνιστούν τα μνημεία του πολιτισμού της, θα ακολουθήσει στη συνέχεια μια σύντομη αναφορά στο «τι μέλλει γενέσθαι», προκειμένου η αναφορά αυτή να αποτελέσει και το έναυσμα για μια παραγωγική περαιτέρω συζήτηση επ’ αυτού.

Έτσι, λοιπόν, πέρα από τους επισκέπτες του κλασικού τουριστικού προϊόντος με την επωνυμία ήλιος και θάλασσα, που αναπτύσσεται στις εκτεταμένες παραλιακές ζώνες της Αιτωλοακαρνανίας, και που έχει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης, υπάρχουν πολλές κατηγορίες δυνητικών επισκεπτών για την περιοχή αυτή.

Εκείνο που κυρίως χρειάζεται είναι να δοθεί βαρύτητα σε μορφές τουρισμού που δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, όπως ο θρησκευτικός – προσκυνηματικός τουρισμός, ο ιαματικός, ο αθλητικός, ο αλιευτικός και ο περιβαλλοντικός τουρισμός.

Οι ηλικιωμένοι αποτελούν μια μεγάλη κατηγορία δυνητικών επισκεπτών, καθώς το προσφερόμενο προϊόν γι’ αυτήν την κατηγορία (όπως ο ιαματικός, ο θρησκευτικός – προσκυνηματικός και ο  πολιτιστικός τουρισμός) βρίσκει ιδανική ανταπόκριση στις δυνατότητες της Αιτωλ/νίας.

Ομοίως, οι δυνητικοί επισκέπτες αναφορικά με τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, είναι δυνατό να βρουν στην περιοχή αυτή δυνατότητες κάθε είδους σχετικής δράσης, καθώς η μεγάλη ποικιλότητα της φύσης και ο πλούτος των πολιτισμικών στοιχείων παρέχουν τις προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο.

Ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων έλξης επισκεπτών στις περιοχές των εσωτερικών υδάτων (λίμνες και ποτάμια), όπου ειδικά η Αιτωλ/νία έχει το καλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα σε πανελλαδικό επίπεδο.

Ομοίως, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα φυσικά αξιοθέατα των ορεινών περιοχών, πολλά από τα οποία παραμένουν απροσπέλαστα και άγνωστα στο ευρύ κοινό  και φυσικά να υπάρξει ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης για βελτίωση και σήμανση πεζοπορικών διαδρομών (μονοπατιών) όπως και ποδηλατικών διαδρομών που διέρχονται από περιοχές φυσικού κάλλους ή οδηγούν σε αξιοθέατα ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Θα πρέπει, μάλιστα, να χωροθετηθούν οι δράσεις και γεωγραφικά και να δημιουργηθούν οι πλέον απαραίτητες υποδομές για την υπηρέτηση αυτού του στόχου. Θα πρέπει, με λίγα λόγια, να αναδειχθούν και νέοι προορισμοί αναλόγως με τον τομέα ή τους τομείς στους οποίους η κάθε επιμέρους περιοχή διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα. Μία τέτοια περίπτωση, για παράδειγμα, είναι η προώθηση της ανάδειξης της περιοχής του Θέρμου και της ενδοχώρας του σε νέο τουριστικό προορισμό, η οποία διαθέτει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για να υποστηρίξει μια τέτοια προοπτική τουριστικής ανάπτυξης στηριγμένης στο δίπτυχο περιβάλλον και  πολιτισμός.

Το γεγονός ότι ο αρχαιολογικός χώρος του Θέρμου είναι διεθνούς ακτινοβολίας και πριν από έναν χρόνο ξεκίνησε η λειτουργία του υπερσύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Θέρμου, σε συνδυασμό με τα πολλαπλά φυσικά στοιχεία έλξης επισκεπτών (λίμνη Τριχωνίδα, ποταμός Εύηνος, ελατοσκεπείς περιοχές και άλλα) συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Τέλος, η ύπαρξη τόπων με διεθνή σημασία, όπως το Αρχαίο Θέρμο, και εκδηλώσεων με διεθνή συμβολισμό, όπως η Έξοδος του Μεσολογγίου και η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, και σημαντικών πολιτισμικών μνημείων προερχόμενων από όλες τις ιστορικές περιόδους, οι σημαντικές ποσότητες και η μεγάλη ποικιλία των παραγόμενων προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής και, τέλος, η μεγάλη ποικιλία των φυσικών οικοσυστημάτων είναι τα κυριότερα στοιχεία που προσδίδουν μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική ταυτότητα στην Αιτωλοακαρνανία, η οποία μένει να αξιοποιηθεί περαιτέρω στον βαθμό που αντιστοιχεί στα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και που υπολείπεται κατά πολύ των δυνατοτήτων της περιοχής.